 |
|
A13c:Berstrom 3
İlaçlara direnmek
Carl’ın çalışmaları hastanelerdeki bakteri popülasyonlarının antibiyotik dirençlerinin evrimi ile ilgili çok ciddi bir problemi çözmeye odaklanıyor. Antibiyotikler, örneğin penisilin, bakterileri öldürmeye ya da gelişimlerini engellemeye yarayan ilaçlardır. Antibiyotikler ilk keşfedildiklerinde zatürre, tifo, hıyarcık vebası ve belsoğukluğu gibi hastalıklar için mucizevi ilaçlar oldukları düşünülmüştü. Ancak neredeyse antibiyotikler bulunduktan hemen sonra dirençli bakteri suşları evrilmişti. Antibiyotik varlığında bile gelişebilen bu bakteriler, daha sonraları bu hastalıklarla savaşta ilaçlarımızı etkisiz kılacaktı.
|
|
Bir koşu bandında koşmak gibi, tıp araştırmacıları bakterilere karşı girdikleri yarışta sırf aynı yerde kalabilmek için ter dökmek zorundalar. İlaç firmalarının geliştirdikleri ve piyasaya sürdükleri yeni antibiyotiklere karşı dirençli bakteri suşlarının evrilmesi, ne yazık ki, sadece birkaç yıl sürüyor. Bu durum yeni bir antibiyotiğin geliştirilmesi ihtiyacını doğuruyor, fakat o antibiyotik de yeniden evrilen dirençli bakteriler yüzünden işe yaramaz hale geliyor.
İlaç geliştirme döngüsü ve direncin evrimi, hem ölüm oranı hem de ekonomi açısından oldukça pahalı bir süreçtir. ABD hastanelerinde her yıl maliyeti 4 – 5 milyar doları bulan bir milyonun üzerinde dirençli hastalık ortaya çıkıyor. (Artan ölüm oranından bahsetmiyoruz bile!) Bu hastalıkların tedavisi diğer direnç kazanmamış hastalıkların tedavisinden daha zor olduğu için, hastaların hastanede bakım süreleri daha uzun oluyor, bu durum da iş kaybını arttırıyor. Yapılan araştırmalara göre ABD’de sadece bir antibiyotiğe dirençli bakterilerin sebep olduğu ishalin tedavisi için toplam 400 000 gün, aynı şekilde dirençli Salmonella suşlarının sebep olduğu hastalıkların tedavisi için ise toplam 8000 gün hastane bakımının gerekli olduğu ortaya çıkmıştır.
Peki antibiyotik direnci nasıl evrildi? Bu küçük ve basit organizmalar ilaçlarımızı her seferinde geride bırakmayı nasıl beceriyorlar? Bu olay, temelde doğal seçilim yoluyla evrim sürecidir. Hastanedeki bir hastanın bir bakteri popülasyonu tarafından hasta edildiğini düşünün. Bu hasta, bir antibiyotikle tedavi edilir. İlaç, bakterilerin büyük çoğunluğunu öldürür ancak birkaç birey, antibiyotiğin şiddetli saldırısından kendisini koruyup sağ kalmasını sağlayan genleri taşıdıkları için yaşamını sürdürür. Sağ kalan bu bireyler ürerler ve direnç genlerini yeni yavrulara aktarırlar, sonunda sadece baştaki hastaya değil, hastanedeki diğer hastalara da bulaşabilen antibiyotiğe dirençli bu mikroorganizmalar hastanın vücudunda üstün gelir.
Vankomisin direnci grafiği, 2003 Ulusal Nosokomiyal Enfeksiyon İzleme Sistemi Raporu’ndan çıkarılmıştır. İlaç ve bakteri fotoğrafları NIH’den alınmıştır.
|
|
|
