Evrimi Anlamak kapsamlı ve anlaşılır evrim rehberiniz!

A5:Ağaçların inşa edilmesi dallara dayalı bir yapı

Git ve: kullan, ara


Evrim 101 İçindekiler << önceki | sonraki >>

Ağaçların inşa edilmesi: Dallara dayalı bir yapı

Dallara dayalı yapılandırma (ing. cladistics), organizmalar arasındaki akrabalıklar hakkında hipotez üretme; bir başka deyişle evrimsel ağaçlar inşa etme yöntemidir. Dallara dayalı analizin temeli ilgilendiğimiz organizmaların karakterleri ve kalıtsal özellikleri üzerindeki verilerdir. Bu karakterler anatomik ve fizyolojik karakterler, davranışlar ya da genetik dizilimler olabilir.

Dallara dayalı analiz sonucu ortaya çıkan şey, organizmalar arasındaki akrabalık ilişkileri ile ilgili desteklenmiş bir hipotezi temsil eden bir ağaçtır. Bununla birlikte, şunu unutmamak gerekir ki dallara dayalı analiz sonucu ortaya çıkan ağaçlar ancak onları oluşturmak için kullanılan veriler kadar iyi olabilir. Yeni ve daha iyi veriler dallara dayalı analizin sonuçlarını değiştirebilir ve organizmaların akrabalıkları hakkında farklı bir hipotezi destekleyebilir.

Varsayımlar

Dallara dayalı yapıda üç temel varsayım vardır:

1. Soyların karakterlerindeki değişiklikler zaman içerisinde oluşur.

Organizmaların karakterlerinin zaman içinde değiştiği varsayımı dallara dayalı yapının en önemli varsayımıdır. Ancak karakterler değiştiği zaman farklı soyları ya da grupları tanımlayabiliriz. Karakterin “özgün” durumuna plesiyomorfik ve “değişmiş” durumuna da apomorfik denir.

05 01 apomorphy.gif


Peki o zaman, ilkel ya da türemiş karakterler ne anlama geliyor?

Plesiyomorfik yerine “ilkel” ve apomorfik yerine de “türemiş” kelimelerinin kullanıldığını duyabilirsiniz. Ne var ki pek çok biyolog bu kelimeleri, hatalı yan anlamları olduğu için kullanmaktan kaçınır. Sıklıkla ilkel şeylerin daha basit ve aşağı olduğunu düşünürüz; ancak pek çok durumda karakterin özgün (yani plesiyomorfik) durumu değişmiş (yani apomorfik) durumdan daha karmaşık olabilir. Örneğin pek çok hayvan görme duyusu ve üyeler (kollar ve bacaklar) gibi karmaşık kalıtsal özelliklerini evrildikçe yitirmiştir. Yılanlar söz konusu olduğunda plesiyomorfik karakter “bacaklılık” ve apomorfik karakter ise “bacaksızlık”tır.

05 04 leglessness.gif

2. Her organizma grubu ortak bir atadan türemek suretiyle akrabadır.

Bu varsayım pek çok kanıtla desteklenmiştir ve özünde, bugün yerküredeki tüm yaşamın akraba olduğu ve ortak bir atayı paylaştığı anlamına gelir. Bu yüzden doğru bilgiye sahip olmak koşuluyla, herhangi bir organizma kümesini ele alıp, bunlar arasında anlamlı bir akrabalık örüntüsü hipotezleştirebiliriz.

05 02 bigtree2.gif

3. Soy ayrılmasında çatallanma ya da dallanma örüntüsü bulunur.

Bu varsayım, bir soyun bölünme sonucunda tam olarak iki gruba ayrıldığını söyler. Fakat bu varsayımı geçersiz kılan bazı durumlar vardır. Örneğin, pek çok biyolog ikiden fazla yeni soyun tek bir atasal popülasyondan aynı zamanda ya da ayırt edilemeyecek kadar yakın zamanlarda (daha önce anlatılan çiklit balığı örneğinde olduğu gibi) ayrılmış olabileceği fikrini kabul eder. Yine yukarıdaki varsayıma karşı ileri sürülen itirazlardan biri de farklı gruplar arasındaki melezlenmedir. Bu durum ara sıra olsa da bazı gruplarda, örneğin bitkilerde, görülür. Yine de bu gibi durumlar temel varsayımımızı çoğunlukla değiştirmez.

05 03 splitting.gif
Önceki
Sınıflandırmada ağaçların kullanımı


Sonraki
Ağaçların inşa edilmesi: “Adım adım” yöntemi

yazdırılabilir görünüm