Evrimi Anlamak kapsamlı ve anlaşılır evrim rehberiniz!

A5:Ağaçların okunması özet

Git ve: kullan, ara


Evrim 101 İçindekiler << önceki | sonraki >>

Ağaçların okunması: Özet

Bir soyoluş ya da evrimsel ağaç, bir organizma kümesi ya da takson (çoğulu taksadır) denen organizma grupları arasındaki evrimsel ilişkiyi gösterir. Ağacın uçları torun taksonları (çoğunlukla türleri) gösterirken, ağaç üzerindeki boğum bu torunların ortak atalarını gösterir. Aynı boğumdan ayrılan iki torun-soy, kardeş grup olarak adlandırılır. Aşağıdaki ağaçta A ve B türleri kardeş gruplardır, yani birbirlerinin en yakın akrabalarıdır.

Pek çok soyoluş aynı zamanda ilgilenilen grubun çeperindeki taksonları da içerir. Bu taksonlara dış grup diyoruz. İlgilenilen grubun tüm üyeleri dış gruba göre birbirlerine daha yakından akrabadır. Bu nedenle dış grup, ağacın tabanından dallanır. Dış gruplar, ana grubun, yaşam ağacının tamamı içerisinde nereye düştüğü konusunda size bir bilgi verebilir. Aynı zamanda evrimsel ağaçları oluştururken de yararlıdırlar.


02 01 clade.gif
Soyoluş, evrimsel ağaç, soyoluş ağacı ve dallanma grafiği arasındaki fark nedir?

Genel amaçlar açısından çok fark yoktur. Söz konusu terimler bu sitede, pek çok biyologun da yaptığı gibi, birbirinin yerine kullanılmaktadır. Özünde, her biri organizma grupları arasındaki evrimsel ilişkileri ifade eden bir ağaç yapısını betimler. Ağaçla ilgili asıl bilgiyi bu terimler değil, ağacın hazırlanış amacı verir. Örneğin, amaca göre ağaç dallarının uzunluğu hiçbir şey ifade etmeyebileceği gibi, genetik farklılığı ya da zamanı ifade ediyor olabilir. Veya çizilen soyoluş, organizmanın tarihi ile ilgili bir hipotez olabileceği gibi, organizmanın tarihinin bire bir bulgulu kaydı da olabilir. Ne var ki bazı biyologlar bu kelimeleri çok daha özgül anlamlarda kullanır. Bazılarına göre “dallanma grafiği” terimi, organizma grupları arasındaki mevcut evrimsel tarihe dair bir hipotezi vurgularken, “soyoluş” terimi ise bu ağaçların gerçek evrimsel tarihi betimlediğini gösterir. Başka bazı biyologlara göreyse dalların uzunluğu “dallanma grafiği”nde keyfi olarak belirlenirken, “soyoluş”larda dal uzunluğu karakter değişiminin miktarını gösterir. “Filogram” ve “dendogram” kelimeleri de zaman zaman birbirinden hafifçe farklı olan aynı türden şeyleri ifade etmek için kullanılır. Bu kelime farklılıklarının anlaşılması güçtür ve bu kelimeler biyoloji camiasında tutarlı bir biçimde kullanılmamaktadır. Bizim amaçlarımız açısından burada önemle hatırlanması gereken şey organizmaların akraba olduklarıdır. Organizmalar arasındaki akrabalık ilişkilerini ve onlar hakkındaki hipotezlerimizi bu ağaç yapılarıyla gösterebiliyoruz.

Evrimsel ağaçlar dalları tasvir ederler. Dal, bir ata ve o atanın soyundan gelenlerin hepsini içeren bir organizma grubudur. Bu grubu yaşam ağacının bir dalı olarak düşünebilirsiniz. Bazı dal örnekleri aşağıdaki ağaçta gösterilmiştir.

02 02 clade highlights.gif


Önceki
Soyoluş sistematiği


Daha fazlasını keşfet!
Ağaç okumanın temeli için Evrime Giriş bölümündeki soyoluşu anlamak yazısına bakınız.
Sonraki
Ağaçların okunması: Soyoluş patlamaları

yazdırılabilir görünüm