Evrimi Anlamak kapsamlı ve anlaşılır evrim rehberiniz!

Evrim101:Karmaşık yapılara bakış

Git ve: kullan, ara
Evrim 101 İçindekiler << önceki | sonraki >>

Karmaşık yapılara bakış

Canlı yaşamını incelediğimizde müthiş karmaşık yapılarla karşılaşırız: Aerodinamik kanatlar, göz gibi çoklu parçadan oluşan organlar, dolambaçlı kimyasal patikalar... Bu karmaşıklık karşısında, Darwin dahil hem evrim kuramı yandaşları hem de evrim kuramı karşıtları şu soruyu sormuşlardır: Böylesi bir karmaşıklık nasıl evrilebilir?


Karmaşık uyarlanımlar: Kuş kanatları, böcek kanatları, omurgalı gözleri, böcek gözleri.

Bilim bu gibi soruları hasır altı etmez, aksine, bunları heyecan verici, araştırmaya değer sorunlar olarak ele alıp üzerlerine özel olarak eğilir. Buradaki zorluk ise şurada:

Uyarlı organlar bu kadar karmaşık göründüklerine göre, bir anda ortaya çıkmış olamazlar. Aksine ufak değişikliklerin doğal seçilim yoluyla birikmesi sonucu oluşmuş olmalılar. Örneğin kanatlar, kimyasal patikalar veya gözler bugün bildiğimiz biçimlerine sahip olmadan önce, kimi ara biçimlere sahip olmuş olmalılar. Öte yandan, yarı gelişmiş bir kanat veya bugünkü ögelerinin ancak bir kısmına sahip bir gözün kime ne yararı dokunabilir? Eğer bu ara biçimler uyarlı –canlının çevresine uyarlanmasını sağlayıcı- değillerse, doğal seçilim sonucu nasıl oluşabilirler?

Bu gibi karmaşık yapıların evrimi birkaç yoldan gerçekleşebilir:

  • Üstün ara biçimler: Olasılıklardan biri, bahsi geçen ara biçimlerin canlıya ilk bakışta anlaşılamayabilecek kimi yararlar sağlamasıdır. “Yarım bir gözden ne çıkar?” Açıkçası, karmaşık bir gözün öğelerinin yalnızca birkaçına sahip, yassı solucanlarınki gibi çok ilkel bir göz dahi, aydınlık ve karanlığı ayırt edebilir. Hiç görme duyusu olmayan bir canlıya böylesi basit bir gözün sağlayacağı faydaları ve bu özelliğin doğal seçilim yoluyla nasıl evrileceğini rahatlıkla tahmin edebiliriz.
Yassısolucan Planaria’nın ışığa duyarlı ilkel gözleri
  • Yeni işlev yükleme (co-opting): Karmaşık bir organın evrimi sırasında ortaya çıkan ara biçimler bugünkü organın gördüğü işlevlerden farklı işlevler görmüş olabilirler. “Yarı gelişmiş bir kanattan ne fayda gelir?” Belki uçmaya değil de başka işlere yarayabilir. Örneğin ilk başlarda kuş tüyleri uçmakta değil ısı yalıtımında veya cinsel gösterilerde kullanılmış olabilir. Doğal seçilim, bir koşul altında evrilmiş olan özellikleri aşırıp bambaşka işler için kullanmada son derece ustadır.
Evo101 53 3.gif


Önceki
Soyların çeşitliliği


Daha fazlasını keşfet!
Karmaşık yenilikler hakkında daha fazlasını okuyun.
Sonraki
Evrimsel eğilimler


Martı fotografı Dr. Lloyd Glenn Ingles'den © California Academy of Sciences; kelebek fotografı © 2002 John White'dan; böcek mikroskop görüntüsü Electron Microscope Lab UC Berkeley'den; ağaç kurbağası fotografı © 2003 Twan Leenders'dan; yassısolucan fotografı BioMEDIA ASSOCIATES'den; tüylü dinazor fotografı Mick Ellison'dan, AMNH alınmıştır.


yazdırılabilir görünüm