 |
|
Evrim101:Türleşmeye kanıt
Türleşme sürüyor mu?
1995 yazında, köklerinden sökülmüş ağaçları sal olarak kullanan en az 15 iguana, Marilyn Kasırgası’ndan sağ çıktı. Karayip Adası Anguilla’ya yerleşmeden önce bir ay kadar deniz yolculuğu yaptılar. Bu az sayıdaki birey muhtemelen kendi türleri olan Iguana iguana’nın bu adaya çıkan ilk örnekleriydi. Iguana iguana’nın Anguilla’ya yerleşen başka gözü pek bireyleri vardıysa da, bunlar insanlar tarafından gözlenmeden önce ölmüş olmalılar.
Evrim biyologları daha sonra ne olduğunu bilmek için can atıyorlar: Yeni gelen iguanalar ölüp gidecekler mi, hayatta kalıp biraz değişecekler mi, yoksa diğer Iguana iguana bireyleri ile üreme yalıtımı ile ayrılacak ve yeni bir türe mi dönüşecekler? Yeni bir farklıyurtlu türleşme olayının ilk aşamalarına tanıklık ediyor olabiliriz, ancak bu kadar kısa bir sürede bundan emin olamayız.
İnandırıcı bir model
Türleşmenin nasıl gerçekleştiğine dair çok sayıda inandırıcı model var ama elbette, bu olayların büyük bir kısmı uzak geçmişte ya da bir insan ömründen çok daha uzun sürelerde gerçekleştiği için bizim doğal bir türleşme olayına tanıklık etmemiz çok zor. Türleşme olaylarının gerçekleşip gerçekleşmediğini ve çoğu kez de, ne zaman gerçekleştiğini bulabiliriz. Fakat türleşmenin nasıl gerçekleştiğini bulmak çok daha zordur. Bununla birlikte, türleşme modellerimizi tahminler yapmak için kullanabilir ve sonra, bu tahminleri doğada yaptığımız gözlemlerle ve deneylerimizin sonuçları ile karşılaştırabiliriz. Örnek olarak, farklıyurtlu türleşme modeli ile ilgili kanıtları inceleyeceğiz.
Bilim insanları yeni türlerin oluşmasında yaygın bir yol olan farklıyurtlu türleşme ile tutarlı birçok kanıt buldular:
- Coğrafi örüntüler: Eğer farklıyurtlu türleşme gerçekleşiyorsa, aynı türün farklı coğrafi bölgelerdeki popülasyonlarının genetik olarak farklılaşmasını bekleriz. Bunun genellikle doğru olduğunu gösteren çok sayıda gözlem vardır. Örneğin, Benekli Kuzey Baykuşu ve Benekli Meksika Baykuşu durumunda olduğu gibi, pek çok tür genetik ve görünüş olarak hafif farklılıklar gösteren bölgesel “çeşit”lere sahiptir. Ayrıca, genetik farklılıkların, azalan gen akışı ve coğrafi mesafe nedeniyle nasıl arttığına dair ikna edici bir diğer örnek de halka türlerdir.
 Farklı coğrafi bölgelerde yaşayan benekli baykuş alttürleri bir takım genetik ve morfolojik farklılıklar göstermektedir. Bu gözlem coğrafi yalıtımla yeni türlerin oluşması düşüncesine uygundur. |
- Deneysel sonuçlar: Coğrafi yalıtım da dahil olmak üzere, türleşmenin ilk adımları laboratuvar ortamında gerçekleştirildi. Örneğin, Diane Dodd tek bir meyve sineği popülasyonunu alıp coğrafi yalıtımı taklit etmek amacıyla farklı kafeslere böldü. Yeni oluşturulan popülasyonların yarısı maltoz kökenli besinle, diğer yarısı ise nişasta kökenli besinle beslendi. Birçok nesil sonra, sineklerin çiftleşme tercihleri gözlendi. Testler sonucunda Dodd, coğrafi yalıtımın ve farklı ortamlarda seçilime uğramanın sonucu olarak belli bir düzeyde üreme yalıtımı oluştuğunu buldu: “Maltoz sinekleri” diğer “maltoz sinekleri”iyle, “nişasta sinekleri” ise diğer “nişasta sinekleri”yle çiftleşmeyi tercih etmişti. Her ne kadar emin olamasak da muhtemelen tercihteki bu fark, ayrı besin kaynaklarını kullanmakla ilgili seçilimin, çiftleşme davranışı ile ilgili genleri de etkilemesinden kaynaklanmaktadır. Eğer farklıyurtlu türleşme tipik bir türleşme şekliyse, bu da tam beklediğimiz gibi bir sonuçtur.
 Diane Dodd’un meyve sineği deneyi, farklı ortamlarda (örn. farklı besin kaynakları ile) yalıtılmış popülasyonlarda üreme yalıtımının geliştiğini düşündürmektedir. Bu sonuçlar, coğrafi yalıtımın bazı türleşme olaylarının önemli bir basamağı olduğu düşüncesi ile uyumludur. |
İguana fotoğrafı George W. Robinson © tarafından (California Academy of Sciences); Kuzey benekli baykuşu fotoğrafı John ve Karen Hollingsworth tarafından (U.S. Fish and Wildlife Service); Meksika benekli baykuşu fotoğrafı Diane Knudsen tarafından (U.S. Fish and Wildlife Service) sağlanmıştır.
|
|
|
