Evrim 101Y:Bireyoluş ve soyoluş

İçindekiler

Bireyoluş ve soyoluş

Bireyoluştan soyoluşu öğrenmek

Atasal karakterler her zaman olmasa da sıklıkla organizmanın gelişimi sırasında korunurlar. Örneğin, hem civciv hem de insan embriyoları boyun kısımlarında, balıkların solungaç yarığı ve kapakları gibi yarık ve kapakların oluştuğu bir evreden geçerler. Bu gözlem tavukların ve insanların balıklarla ortak bir atayı paylaştıkları fikrini desteklemektedir. Bu nedenle gelişimsel karakterler, diğer kanıtların da ışığında, soyoluş oluşturulmasında kullanılabilir.

Yinelenme değil

1800’lerin sonunda bazı bilim insanları bireyoluşun, yani gelişimin, sadece evrimsel tarihe ilişkin bilgileri ortaya koymakla kalmayıp, bu tarihin adım adım kaydını tuttuğunu düşündüler. Bu bilim insanları bireyoluşun, soyoluşun bir yinelenmesi olduğunu öne sürdüler. organizmanın gelişimi, organizmayı evrimsel tarihi boyunca geçtiği ergin safhalarından, yani soyoluşundan, geçirmektedir. O tarihlerde bazı bilim insanları evrimin, organizmanın gelişiminin sonuna yeni basamaklar ekleyerek işlediğini düşünüyorlardı. Böylece gelişim süreci, evrimsel tarihi adım adım gösteriyordu: soyoluşu yineleyen bireyoluş (SYB).

Bunun biraz sivri bir fikir olduğunu söylemeliyiz. Eğer bu tam anlamıyla doğru olsaydı, bir civciv gelişimi esnasında sırasıyla şu safhalardan geçmeliydi: bir tekhücreli organizma, bir çokhücreli omurgasız ata, bir balık, bir kertenkele benzeri sürüngen, bir atasal kuş, ve son olarak da bir bebek civciv.

Elbette bugün biliyoruz ki bu önerme doğru değil – ki bireyoluşun soyoluşu yinelediği fikrinin ortaya atıldığı tarihlerde bile bu fikrin doğru olmadığını düşünen pek çok bilim insanı vardı. Eğer bir civcivin gelişimini gözlemlerseniz, embriyonun gelişiminin bazı noktalarında sürüngen ve balık embriyosunu andırdığını görürsünüz, ancak ergin ataların biçimleri yinelemez.

Hatta daha küçük ölçeklerde düşünüldüğünde SYB yaklaşımının doğru olmadığı da sıklıkla görülür. Örneğin, Meksika su semenderi (aksolot), ergin evrede iç solungaçlara sahip bir semender atadan evrilmiştir. Fakat bu canlı gelişimi sırasında hiçbir zaman iç solungaçların oluştuğu bir evreden geçmez ve solungaçları soyoluşu yineleyen bireyoluş yaklaşımını açıkça ihlal edecek şekilde her zaman dışta kalır.

SYB bütünüyle doğru olsaydı soyoluş ağaçlarını oluşturmak şüphesiz çok daha kolay olacaktı. Bir organizmanın gelişimini inceleyerek doğrudan onun evrimsel geçmişini okuyabilecektik, ne yazık ki soyoluşbilimciler o kadar şanslı değiller.

Ana Sayfa

Yinelemelioluş üzerine geçmişteki düşünceler:Karl von Baer, Ernst Haeckel, Stephen Jay Gould

Gezintinin sonu Kapatmak için tıklayınız

Semender (Pseudotriton ruber ruber) fotoğrafı © 2002 John White’dan; Aksolot (Ambystoma mexicanum) fotoğrafı © 2003 Jessica Miller’dan alınmıştır.