OZGUN:Dilin Evrimi 12

3.3-Evrensel Grameri Kabul Etmeyenler

3.3.1-Corballis [34][35]

Corballis

Corballis dilin evrimini inceleyen bilim insanları arasında kitabı Türkçeye çevrilen ender isimlerden biri. “İşaretten Konuşmaya Dilin Kökeni ve Gelişimi” kitabı Kitap Yayınevi tarafından Aybek Görkey çevirisiyle yayınlandı.

Corballis dili temel olarak işaretlere dayalı bir iletişim sistemi olarak görüyor. Dilin doğal seçilim yoluyla evrilmiş bir adaptasyon olduğunu düşünüyor. Gramerin aşamalı bir şekilde evrildiğini ve bunun bir Evrensel Gramer’le değil de gramatikleşme ile açıklanacağını söylüyor. Corballis’e göre dil el işaretleriyle başladı ve öyle gelişti. İşaret dilleri üzerinde yapılan araştırmalarda bu dillerin de konuşulan dillerdeki gramatik ve anlamsal karmaşıklığa sahip olduğunun ortaya çıkmasının, tezini desteklediğini ifade ediyor. Ancak dilin, konuşma dilinden önce işaret diliyle başladığı iddiasını destekleyen en güçlü kanıt maymunlardaki iletişim sisteminin incelenmesinden geliyor. Maymunlar üzerinde yapılan çalışmalarda onların sesli iletişim kurma gücünün üç farklı durumda çıkarılan üç sesten ibaret olduğunu gösterirken bu canlıların el ve yüz işaretlerini çok daha etkin bir biçimde kullandığını gösteriyor. Aynı zamanda insanlarda seslerin üretilmesinden sorumlu olduğu düşünülen ve beynin sol yarım küresinde bulunan Broca Alanı’nın 44 ve 45 numaraları alanlar olmak üzere ikiye ayrıldığını ve 44 numaralı alanın maymunlardaki kavrama hareketlerinde ve taklit yeteneğinde rol olan F5 alanı ile kökendeş olduğunu söylüyor. Bu 44 numaralı alan sadece konuşmada değil karmaşık el hareketlerinde de aktif hale geliyor. Corballis’e göre bugünkü iletişim şekli konuşma bile olsa yüz ifadeleri ve el hareketleri hala ikincil önemini koruyor. Corballis, insanların konuşurken hala ellerini hareket ettirmesini bir geçiş sürecinin parçası olarak görüyor.

O halde iletişimin neden ellerden ve yüzden sese doğru bir dönüşüm geçirdiğinin açıklanması gerekiyor. Corballis bunun ancak sesli iletişimin işaretli iletişime göre avantajlarının ortaya konulmasıyla mümkün olacağını söylüyor ve bu avantajları şöyle sıralıyor: (1) Avcı-toplayıcı toplumlarda gece iletişim kurmak hayatta kalmak için önem taşır. (2) Konuşma işaretten çok daha az enerji harcatır. (3) Ellerin kavrama hareketi özelliği kazanmasıyla birlikte üretimde ve alet kullanımında daha çok yer almasının iletişimin elden yüze, yüzden de ses sistemine geçişini gerektirir. Yani iletişim yükünün elden ağza geçmesi büyük önem taşıyor. Peki gramer nasıl ortaya çıkmış olabilir? Corballis gramerin doğuştan gelen bir biyolojik yetenek (endowment) olmaktan çok, beynin genel öğrenme mekanizmalarıyla açıklanabileceğini düşünüyor. Zamanda zihinsel yolculuk yapabilme yeteneğinin gramerin oluşmasında kritik olduğunu iddia ediyor. Bu deneyimlerin aktarılmasında rol aldığı için önemli bir adaptif avantaj sağladığını düşünüyor. Yani dil geçmiş deneyimlerin aktarılmasında önemli bir işlev görüyor. Sözdizim kurallarının belli aralıklarla gerçekleşen (episodic) olayları bir araya getiren kurallardan ortaya çıktığını düşünüyor. Corballis, mevcut işaret dillerinde yaptığı çalışmalara dayanarak dilde işaret ile anlam arasındaki doğrudan bağın kopmasının iletişimi hızlandırdığı, daha etkin kıldığı için gerçekleştiğini düşünüyor. Örneğin Amerikan İşaret Dili’nde “ev” kavramı “yemek” ve “uyumak” işaretlerinin bir birleşimi iken bugün çeneye iki defa dokunularak yapılıyor (conventionalization). Corballis gramatikleşmeyi normalde içerik taşıyan kelimelerin gramatik işlevler kazanması olarak görüyor. (İngilizce’de “a” ve “an” belirsiz artikellerinin “one” kelimesinden gelmesi gibi…) Bu kelimeler zamanla içeriklerinden çıkıp dilin açıklama gücünü arttırmak üzere gramatikleşiyorlar. Özetle Corballis gramerin tedrici bir şekilde oluştuğu ve adaptasyon olduğu düşüncesinde Pinker ve Bloom ile birleşirken Evrensel Gramer’in varlığına ilişkin tartışmada onlardan ayrılıyor.

Corballis özel bir çalışma yöntemi önermiyor. Ancak söylediklerinden anladığımız insan ve maymun iletişim sistemlerinin adaptasyoncu ve devamlılığa vurgu yapan bir çerçevede incelenmesinin, ayrıca bu iki canlının beyin çalışmaları ile yapılacak karşılaştırmaların önemli olduğudur.

34) Corballis, M. C. (2003) İşaretten Konuşmaya Dilin Kökeni ve Gelişimi. Çev: Aybek Görkey. Kitap Yayınevi

35) Bu bölüm hazırlanırken faydalanılan diğer kaynaklar

Corballis, M.C. (2009) The evolution of language. NY Academy of Science.1156:19-43.

Corballis, M.C. (baskıda) Mirror Neurons and the evolution of language. Brain & Language.

Jackendoff

Tomasello