P1:evrim tarihi 3 4

• 1800 Öncesi • 1800'ler • 1900'lerden Günümüze

Biyostratigrafi (Katman Bilim): William Smith

On sekizinci yüzyılın sonlarına gelindiğinde, yerbilimcilerin üzerine çalıştıkları kayalar ile ilgili fikirleri hala karışıktı. 1600’lerde Steno, zaman içerisinde kayaların paralel katmanlar şeklinde üst üste birikebileceğini ve üst katmanların da oyularak eski alt katmanlara ulaşılabileceğini göstermişti. Ancak yerbilimciler, var olan kayalara bakarak kayaların oluşturdukları katmanların özgün sırasını ortaya çıkarmakta büyük güçlük çekiyorlardı. Bu güçlük 1800’lü yıllarda İngiliz kanal memuru William Smith’in (solda) büyük katkıları sayesinde aşılmaya başlandı.

[ANİMASYON SAĞ]

Fosiller yoluyla kayaların göreli tarihlendirilmesi

Smith çok az miktarda eğitim almıştı ancak kanal memuru olarak güney batı İngiltere’deki Somerset Kanalı’nın kazılmasını denetlemek için altı yıl boyunca çeşitli yolculuklara çıkmıştı. Yol boyunca, kanal yapımı için kesilen kayalar sayesinde kayalar hakkında önemli bilgiye sahip olmuştu. Kayaları kazarken bulduğu fosillerin sıklıkla sıralandığını, düzenli yani aşağıdan yukarıya doğru olduğunu, gördükçe büyük bir şaşkınlığa uğramıştı. İngiltere boyunca yolculuklarına devam ettikçe, kaya katmanları aralarında aynı fosil dizilimlerine rastlıyordu. Her bir hayvanın belirli bir zaman aralığında geniş bir yaşam alanına sahip olduğunu ve bu zaman aralığının da kısmen diğer hayvanların yaşam süreleri ile kesiştiğini fark etmişti. Bu da Smith’in İngiltere’nin büyük kısmındaki kayalarda oluşan sıralanmayı fark etmesini mümkün kılmıştı.

Smith’in İngiltere Jeoloji haritası. Farklı renkler, farklı jeolojik zaman periyotlarındaki kaya katmanlarını gösteriyor.

Smith İngiltere’nin ilk jeoloji haritasını yapmaya başladı. Yayınlaması on altı yıl aldı ancak zamanının üst sınıf yerbilimcileri bu terbiye görmemiş öncüyü reddettiler. Smith haritasını yayınlamasını takip eden yıllar boyunca büyük bir yoksulluk içinde yaşadı. Sadece 1831 yılında yeni nesil yerbilimciler tarafından Smith’in katkısı değer görmüştü. O yıl, Londra Jeoloji Topluluğu’nun en yüksek ödülü olan Wollaston Madalyası ile ödüllendirildi.

Bir devrimi tetiklemek

Smith’in Wollaston Madalyası ile ödüllendirildiğinde, hazırlamış olduğu harita jeoloji alanında bir devrimin tetiklenmesine yardımcı olmaya başlamıştı bile. Yerbilimciler Smith’in yöntemlerini kullanarak İngiltere’ye yayılmış olan daha da eski jeolojik yapıları ortaya çıkarmaya başladılar. Aynı zamanda kıta üzerinde, Georges Cuvier ve öğrencisi Alexandre Brongniart yaklaşık aynı yöntemleri kullanarak Alp kayalıklarını (Paris bölümü) çözümlemişlerdi. Yerbilimcilerin kaçınılmaz bir şekilde açıkça gördükleri; yerkürenin birkaç bin yıldan çok daha yaşlı olduğuydu.

Yaşamın tarihinde bölümler

Aynı zamanda bu haritalar, yaşamın tarihini bölümlere ayırmaya olanak sağlamıştı; tuhaf omurgasız canlılarıyla Kambriyen döneminden, Jura döneminin dinozorlarına ve daha yakın zamanların memelilerine kadar. Her bir dönemde, yaşam kendine özgü türlerin toplamıydı. Bir dönemden bir sonrakine tam olarak nasıl değiştiği şiddetli tartışmaların konusuydu. Cambridge Üniversitesi’nde yerbilimci olan Adam Sedgwick her bir jeolojik devrin başlangıcında Tanrı’nın bir şekilde yeni yaşam formlarını yarattığını önerdi. Zamanın önde gelen İngiliz anatomist Richard Owen ise Tanrı’nın zaman içerisinde temel anatomik fikir olan “ilk örnek”i (arketip) değiştirerek yeni türleri yarattığını söylüyordu. Sonunda Darwin, türlerin zaman içerisinde doğal seçilim ve diğer doğal etkenler yoluyla değişmesiyle birlikte, geride bıraktıkları fosillerin evrimi ve yaşamdaki yok oluşları kaydettiğini fark etmişti.

Gelişimsel Benzerlikler: Karl von Baer

Birörneklilik (Üniformitarianizm): Charles Lyell

Smith resmi USGS, Museum Property Program’dan; Smith harita resmi The Natural History Museum, London’dan izinle yayınlanmıştır.