Tac yaprak

İçindekiler

Bir taç yaprağı, taç yaprak yapan nedir?

Bir çiçeğin taç yaprağına bakıp az çok diğer taç yapraklarla benzer olduğunu düşünebilirsiniz; güllerin, papatyaların, zambakların, cennet kuşu çiçeği(starliçe) ve Atatürkçiçeklerinin taç yapraklarının hepsi sayıda,renkte ve şekildeki ufak değişikliklerle birlikte aynı temel yapıya sahiptir. Tozlaştırıcıları cezbetmek anlamında bu ifade doğru olabilir ama evrimsel tarih açısından değildir.

Günümüzde yaşayan çiçeklerin ataları da muhtemelen aşağıda gösterilen bütün parçalara sahipti: Taç yapraklar (petal) tozlaştırıcıları çeker, çanak yaprak (sepal) ve bürgü (brakte) genelde çiçeğe destek sağlar. Tohumluk (pistil), dişi üreme organlarını içerir ve stamenler (erkeklik organları) poleni depolar. Çiçeklerin atalarında bu iki organ bir birinden ayrı ortaya çıkmış da olabilir.

Ne var ki çiçekli bitkiler çeşitlendikçe, farklı soylar, bu organları farklı şekillerde kullanmak üzere evrilmiştir. Örneğin Atatürkçiçeklerinde, bürgü parlak kırmızı bir renklenmeyle evrilmiş ve tozlaştırıcıları çekme işlevini üstlenmiştir. Yani Atatürkçiçeğindeki bu “taç yapraklar” aslında taç yaprak değil, bürgüdür. Yani, diğer pek çok çiçekli bitkideki bürgülerle kökendeştir, dolayısıyla her ikisi de ortak atalarındaki aynı yapıdan evrilmiştir.

Öte yandan Atatürkçiçeğinin bürgüleri ise diğer pek çok çiçekli bitkideki taç yapraklarla aynı görünüm ve işleve sahiptir, yani bu iki yapı görevdeştir, yani yakınsayan evrimden ötürü benzer yapılara sahip olmuşlardır. Atatürkçiçeğinin gerçek taç yaprakları, evrimsel süreçte tamamıyla ortadan kaybolmuştur.

Atatürkçiçeğinin kırmızı yapıları onun bürgüleridir. Gerçek çiçekleri bürgülerin ortasındaki minik yapılardır (sağdaki yakın görünüm). Gerçek taç yaprakları ise kaybolmuştur.

Diğer taraftan Costaceae’nin görece odunsu bürgüleri vardır (bu nedenle bazen tozlaştırıcıların cezbedilmesinde rol oynar) ama polen-taşıyan erkek üreme organlarının (stamenlerin) ikisi de oldukça sıradışıdır. Bu stamenler, kısırlaşmış ve birbirine kaynaşmıştır ve artık bir taç yaprak olarak görev yapmaktadır. Değişim geçirmiş bu iki stamen, dudakçık adı verilen yapıyı oluşturur. Zencefillerde dudakçık, diğer pek çok çiçekli soyundaki stamenlerle kökendeş ve taç yapraklarla görevdeştir.

Bu costacea üzerindeki dudakçık bir taç yaprak gibi görünür fakat gerçekte modifiye olmuş bir stamen çiftidir.

Öyleyse bir taç yaprak her zaman taç yaprak mıdır? Hayır. En azından çiçeğin bazı kısımları kılık değiştirdiği zaman değil!

Ana Sayfa

Bu konu hakkında her şeyi okuyun! Kökendeşlik ve görevdeşlik hakkında daha fazla bilgi edinmek ister misiniz? Bu konu hakkındaki şu harika module bir göz atın.

Gezintinin sonu Kapatmak için tıklayınız

Atatürkçiçeği fotoğrafları Scott Bauer tarafından çekildi ve USDA’nın izniyle kullanıldı; Costaceae fotoğrafı Chelsea Specht tarafından sağlandı.