 |
|
Evrim 101Y:Bitkilerde türleşme
Bitkilerde Türleşme
Üreme sürecinde bitkiler hayvanlara göre çok daha fazla seçeneğe sahiptirler. Hayvanların büyük çoğunluğunda sadece eşeyli üreme görülürken, bir çok bitki, hem diğer bitkileri ve kendilerini dölleyerek eşeyli üreyebilir, hem de kendi kopyalarını oluşturarak eşeysiz üreme gerçekleştirebilir.
Benzer şekilde, türleşme sürecinde de bitkilerin hayvanlara göre daha fazla seçeneği vardır. Bitkilerde sıklıkla şu iki türleşme biçimi görülmektedir:
- Melezleşme yoluyla türleşme: Örneğin, Loren Rieseberg ve arkadaşları bazı ayçiçeği türlerinin soyoluşunu incelerken, türlerden bazılarının diğer türler arasındaki döllenmeler sonucunda ortaya çıktığını buldular. Bu tip döllenmeler sonucunda çoğu zaman üreyemeyen melez döller meydana gelir, fakat bazen bu melez döller üreyebilirler ve kendilerini meydana getiren “ebeveyn” türlerle üreme göstermezler. Böylece yeni bir tür meydana gelmiş olur.
 Burada iki dağ lalesi türünü ve onlara ait kromozomlarını görmekteyiz. Bu türde görüldüğü üzere, kromozom sayısındaki değişiklikler türleşmeye neden olabilir.
- Kromozomal değişiklikler yoluyla türleşme: Bitki türleşmesi sürecinde takımlılık, genellikle bir türdeki kromozom sayısının iki veya daha fazla katına çıkması anlamına gelmektedir. Yani normalde 18 kromozomu olan bir tür 36 veya 54 kromozomu olan bir soy meydana getirebilmektedir. Bir türe ait kromozom sayısının birkaç katına çıkması durumu bitkilerde sık görülmektedir ve bu yolla meydana gelen türler genellikle kendini meydana getiren “ebeveyn” türe benzemezler ve onunla üreme göstermezler. Örneğin, dağ lalelerinde görülen bu tip bir türleşme kromozom sayısının iki katına çıkması sonucudur.
Ayçiçeği resimleri Jason Rick ve Loren Rieseberg’in izniyle; Anemone rivularis resmi Farmyard Üretim Çiftliği’nin izniyle; Anemone quinquefolia resmi Thomas G. Barnes @ USDA-NRCS BİTKİLERİ Veri bankası Barnes, T.G. & S.W. Francis. 2004. Kentucky Üniversitesi Yayınları izniyle alınmıştır.
|
|
|
